PTSD (post-traumatic stress disorder) - zespół stresu pourazowego jest zaburzeniem psychicznym występującym w odpowiedzi na skrajnie stresujące wydarzenie (traumę) przewyższające zdolności jednostki do radzenia sobie i adaptacji. Takim wydarzeniem mogą być np. działania wojenne, gwałt, molestowanie, napaść, katastrofy, kataklizmy żywiołowe, wypadek komunikacyjny czy przestępstwa z użyciem przemocy. Ogólnie są to wydarzenia związane z faktem lub niebezpieczeństwem śmierci albo poważnego zranienia lub naruszenia nietykalności fizycznej, które wywołały u człowieka intensywny strach, przerażenie i poczucie bezradności.
Objawy.
Wśród rozmaitych objawów zaburzenia stresowego pourazowego szczególnie często spotyka się:
- nawracające, dokuczliwe myśli dotyczące traumatycznego wydarzenia;
- natrętne wspomnienia o wysokiej intensywności z poczuciem, jakby trauma powtarzała się od nowa (flashbacks);
- koszmary senne o przeżytym zdarzeniu;
- próby unikania myśli i uczuć związanych z traumą;
- emocjonalne odrętwienie - oddzielenie się od własnych uczuć;
- unikanie okoliczności, które przypominają traumę;
- uczucie zobojętnienia lub obcości wobec innych ludzi;
- uporczywe objawy podwyższonego lęku np. trudności z zaśnięciem lub zbyt wczesne wybudzanie się, trudności z koncentracją, nadmierna czujność, wzmożona reaktywność na bodźce;
Żeby zdiagnozować zaburzenia stresu pourazowego, większość z tych objawów musi utrzymywać się co najmniej miesiąc. Z uwagi na złożoność oraz wieloaspektowość zaburzenia stresowego pourazowego pomocne może być stosowanie wielu metod terapeutycznych oraz technik pomocy osobom cierpiącym na PTSD.
Metody terapii.
Terapia ekspozycyjna - terapeuta pomaga skonfrontować się z sytuacjami, których klient unika, bo wywołują u niego skrajnie silny lęk. W tym celu można zastosować ekspozycję w wyobraźni polegającą na przywoływaniu budzących lęk wspomnień zdarzeń, przedmiotów i osób związanych z traumą. Czasem możliwa jest również ekspozycja w warunkach naturalnych, która polega na powrocie do rzeczywistej sytuacji, w której doszło do traumy (np. jeśli trauma dotyczyłaby napaści w windzie, klient stopniowo byłby zachęcany do wchodzenia do windy). Wielokrotna ekspozycja pomaga zrozumieć, że miejsce kojarzone z sytuacją traumy, nie jest już miejscem niebezpiecznym.
Terapia EMDR - metoda desensytyzacji i ponownego przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych. Mechanizm działania EMDR opiera się na bilateralnej stymulacji mózgu w momencie przywołania uczuć i wspomnień z traumatycznego wydarzenia, co w efekcie skutkuje ich zintegrowaniem oraz uwolnieniem się od ich negatywnego wpływu na samopoczucie.
Terapia poznawcza - terapeuta wraz z pacjentem identyfikują lękowe lub depresyjne myśli, podważają ich słuszność oraz starają się je zastąpić bardziej konstruktywnymi. Mogłaby to być praca np. w obszarze negatywnych myśli o osobistej odpowiedzialności za traumatyczne wydarzenie albo myśli wynikających z poczucia winy, że sam klient przeżył, ale bliska mu osoba już nie.
Trening relaksacyjny - stosowanie ćwiczeń oddechowych przeponą oraz technik głębokiej relaksacji pomagają w opanowaniu objawów lęku.
Terapia farmakologiczna - leki z grupy SSRI często pomagają w złagodzeniu objawów PTSD, zwłaszcza jeśli objawy te są ciężkie i utrzymują się przez długi czas
Grupy wsparcia- pomagają uświadomić osobom z doświadczeniem traumatycznych wydarzeń, że nie są same w swoim cierpieniu.
Źródło:
Edmund J. Bourne, Lęk i Fobia. Praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.